O Castro de Santa Marta de Babío, situado a 189 metros de altitude, é un asentamento da Idade do Ferro con forma ovalada (120 x 65 m) e uns 6.000 m² de superficie. Aínda que o seu perímetro é discernible, o xacemento está gravemente alterado pola construción dunha igrexa, cemiterio, caseta con antena e zona de aparcamento. Un terraplén de ata 1,5 m de altura e unha estrada que o bordea son os únicos vestixios defensivos visibles. A súa deterioración fai urgente a súa protección e estudo arqueolóxico 13.

Localización e Morfoloxía

O castro atópase nun outeiro dominante no lugar de Santa Marta de Babío (Bergondo), ofrecendo unha vista estratéxica da contorna, incluída a ría de Betanzos13. A súa planta ovalada (120 m eixo leste-oeste / 65 m norte-sur) e o terraplén perimetral suxiren un deseño defensivo típico da cultura castrexa, aínda que moi erosionado. A superficie de 6.000 m² indica que foi un asentamento de tamaño medio, probablemente vinculado a outros castros próximos como o de Rebodero ou Monte da Fame.

Estado Actual e Ameazas

O xacemento está irreversiblemente alterado por:

• Infraestruturas relixiosas: Unha igrexa e cemiterio ocuparon a metade leste, destruíndo parte da croa.
• Urbanización: Unha caseta con antena no norte e un aparcadoiro no oeste fragmentaron o conxunto.
• Estrada: A vía que bordea o terraplén acelerou a erosión e dificulta a percepción do recinto orixinal.

Contexto Histórico e Arqueolóxico

Aínda que non hai campañas arqueolóxicas documentadas, a súa morfoloxía é comparable a outros castros galegos da Idade do Ferro, e aos de Bergondo. A presenza do terraplén suxire que tivo función defensiva, mentres que a súa localización elevada apunta a un control do territorio e recursos agrícolas ou marítimos.