O Pazo de Moruxo, situado na parroquia de San Vicenzo de Moruxo, no municipio de Bergondo, presenta unha planta cadrada, con dúas plantas e faiado. A fachada principal é simétrica coa a porta no centro e catro balcóns. A fachada posterior, tamén simétrica, ofrece unha galería centrada na planta alta, baixo a que se atopa unha escaleira de pedra. Esta propiedade experimentou cambios ao longo da súa historia. En documentos antigos, ás veces, referíanse a esta construcción como un palacio, unha fortaleza ou unha torre. Na actualidade, o edificio perdeu parte do seu antigo carácter e preséntase como unha Casa Grande de forma cuadrialongada, con paramentos enfuscados, marcos de granito, un portalón impoñente e unha cheminea da mesma materia.

O Pazo algunha vez ostentou escudos de armas, pero hoxe en día só se conserva o recordo e a tradición do traslado destes escudos a outra casa da familia na comarca de Pontedeume. Unha parte deste predio aínda se lle coñece como “A Colmela”, o que suxire unha relación de propiedade coa familia Colmelo, que posuíu estas terras no pasado. Actualmente, os seus descendentes directos, don Ricardo Vázquez Domenech e a súa esposa, dona Mercedes Vázquez (Pérez), residen na propiedade e proporcionaron información xenealóxica. A presenza dos Colmelo de Sevil, unha antiga e poderosa familia das Mariñas coruñesas, documéntase a través de árbores xenealóxicos e rexistros do arquivo da casa, que actualmente se atopan no Mosteiro de Sobrado dos Monxes para a súa preservación.

Por exemplo, nunha escritura de 1610, Jácome Colmelo de Sevil adquire sepulturas nas igrexas de San Salvador de Bergondo e San Vicenzo de Moruxo, hipotecando o lugar de Moruxo como garantía. Ademais, menciónanse casas, currais, hortas e terras que formaban parte da propiedade.

Unha árbore xenealóxica detallada indica que no século XVII, o Pazo de Moruxo pertencía ao capitán don Juan Reymóndez de Figueroa Sevil e Maldonado, residente en Mondego, quen tiña vínculos familiares cos propietarios da Casa de Armuño e estaba casado con dona Juana Elena Feijoó.

O texto é unha recompilación de datos e información histórica sobre o Pazo de Moruxo, os seus antigos propietarios e a súa evolución ao longo dos anos. Está baseado no libro Pazos Torres e Liñaxes da provincia da Coruña de Carlos Martínez-Barbeito e Morás, publicado en 1978 pola Deputación da Coruña.

O seu uso actual é de carácter residencial particular, e a súa titularidade é privada.